ویلنسل(Violoncello) سازی زهی و آرشه‌ای با چهار سیم است که با آرشه نواخته میشود و از خانواده ویولن است.
خانواده‌ی ویولن که ما امروزه در ارکسترها می‌بینیم، شامل سه ساز؛ ویولن، ویولا و ویولنسل (چِلّو) است و ساز کنترباس (باس) علی‌رغم شباهت ظاهری، از این خانواده نیست و در خانواده‌ی یک ساز قدیمی‌تر به نام ویول قرار دارد.
اصولا سازهای زهی، سازهایی با صدای نرم‌تر از بقیه هستند و به همین علت تعداد زیادی از آن‌ها در هر ارکستر وجود دارد که معمولا سمت راست ارکستر مستقر میشوند.
ساز ویولون سل، عضو باس خانواده ی ویولن می باشد که با آرشه ای کوچک تر و باریک تر از آرشه ی ویولن نواخته می شود.
این ساز که در زبان فرانسوی و ایتالیایی به آن ویولن سل و در زبان انگلیسی به آن چلو گفته می شود، صدایی بم، گیرا و بسیار زیبا دارد و تا اواخر قرن هفدهم به عنوان یک ساز همراه و به منظور اجرای نتهای بم در ارکسترها مورد استفاده قرار می گرفت.
تدریجاٌ با پی بردن به قابلیت ها و توانایی های فوق العاده ی این ساز در نواختن ملودی، در تک نوازی مورد استفاده بیش تری قرار گرفت.
از نظر تاریخی، ساختار و صدا ویولنسل متعلق به خانواده ویولن و از اجزای مشابه ساز ویولن برخوردار است.
تفاوت این دو ساز در اندازه و سایز میباشد که ویولنسل بزرگتر است و انگشت‌گذاری در هر دو ساز متفاوت است اما تمامی تکنیک های گروه ویولن ها بر روی این ساز نیز قابل اجراست.
ویولنسل عموماً از چوب ساخته میشود اما بعضی اوقات برای ساخت آن از فیبر کربن یا آلومینیوم نیز استفاده میشود.
صفحه بالا ویولنسل های سنتی از چوب کاج و صفحه پشت، دیواره های کناری و گردن آن از چوب افرا است . البته گاهی از چوب های سپیدارو بید برای پشت و دیواره نیز استفاده میشود.
در ساخت ویولنسل از چسب حیوانی استفاده میشود که در زمان تعمیر براحتی جدا شود، این چسب مقاومت کمتری از بدنه ساز داشته و چنانچه به ساز فشار وارد شود براحتی باز میشود و مانع ترک خوردن صفحه ساز میگردد.
آرشه های سنتی از چوب درخت برزیل ساخته میشوند اما امروزه در ساخت ارشه از فیبر کربن هم استفاده میشود که مقاومت بیشتری نیز دارد .
موی آرشه سنتی از جنس موی اسب و موی مصنوعی میباشد که نیاز به تعویض دارد و باید بعد از مدتی آن را عوض کرد.
کریم قربانی
ویولنسل سازی بزرگ و سنگین است؛ به طوری که نوازنده برای نواختن ویولن سل ، خود بر روی صندلی می نشیند و ساز را به وسیله ی میله ای آهنی که در قسمت تحتانی آن وجود دارد، بر روی زمین، بین پاهایش، قرار می دهد.
تورتیله
«تورتیله» با تکنوازی ویولنسل در «دن کیشوت» اثر «ریچارد اشتراوس» زیر نظر خود آهنگساز و سپس با آموزش «ژاکلین دو پره» خود را در تاریخ ویولنسل جاودانه کرد.
کودکان می توانند به یادگیری ویولنسل بپردازند ولی شروع کلاس اموزش ویولنسل بهتر است بعد از گذراندن دوره آموزش موسیقی کودک (ارف) باشد. نوجوانان و بزرگسالان هم می توانند به یادگیری ویولنسل بپردازند.
اموزش موسیقی در هیچ سنی دیر نیست و علاوه بر اینکه بعنوان تفریح محسوب می شود می تواند در تقویت حافظه و توانایی های ذهنی، نقش داشته باشد.
«یویوما» نوازنده آمریکایی چینی تبار و سفیر ویولنسل
از نوازندگان مطرح این ساز در سبک کلاسیک می توان به روستروپوویچ، یویوما، مایسکی،هاینریش شف،پل تورتیله، ژاکلین دوپره،ادریان فرانسوا سروی،پابلوکازالزا و... نام برد.
کنسرت کیهان کلهر،یویوما و گروه بروکلین رایدرز
نوازندگان مطرح ایرانی ساز ویولونسل میتوان
«نکیدو دارش»، «ملانی آوانسیان»، «آتنا اشتیاقی»، « شهرزاد بهشتیان»، «محمد عیسی پورتراب»، «محسن تویسرکانی»، «داوود جعفری امید»، «ژابیر زربخش»، «عباس ظهیرالدینی»، «کریم قربانی»، «فوزیه مجد» و «همایون خسروی» پیشکسوت و هنرمند بنام ویولونسل نام برد.