آشنایی با هوشنگ ظریف، نوازنده تار

هوشنگ ظریف نوازنده سرشناس تار در دوران کاری خود که بیش از 50 سال ادامه داشت شاگردانی چون حسین علیزاده، داریوش طلایی و حمید متبسم را آموزش داد.

_{هوشنگ ظریف در گذر زمان}

هوشنگ ظریف متولد سال 1317 در تهران بود. او پس از پایان دوره ابتدایی وارد هنرستان موسیقی شد و از حضور اساتیدی چون موسی معروفی، روح‌الله خالقی، جواد معروفی و حسین تهرانی بهره‌مند شد. ظریف پس از فارغ‌التحصیل شدن در سال 1337 به استخدام وزارت فرهنگ و هنر درآمد و فعالیت خود را به‌عنوان نوازنده و تک‌نواز در گروه‌های مختلفی مانند ارکستر موسیقی ملی و ارکستر صبا شروع کرد.

_{استاد علی اکبر شهنازی}

او در دورهٔ عالی هنرکدهٔ موسیقی از محضر استاد علی اکبر خان شهنازی جهت فراگیری ردیف بهرمند شد. هوشنگ ظریف از سال ۱۳۴۲ به مدت ۱۷ سال به تدریس تار در هنرستان موسیقی پرداخت و از جمله شاگردان برجسته‌اش می‌توان به حسین علیزاده، داریوش طلایی، ارشد طهماسبی اشاره کرد.

ظریف سال‌ها سولیست تار در ارکسترهای متعدد سازمان ملی وابسته به وزارت فرهنگ و هنر در اجرای برنامه‌های موسیقی ارکسترهای مزبور در سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران به مدت ۲۰ سال بود.

او اجراهای متعددی با گروه فرامرز پایور داشت و با این گروه در کشورهای اروپایی و آسیایی زیادی به اجرای موسیقی ایرانی پرداخت.

از دیگر فعالیت‌های وی می‌توان به اجرای برنامه‌های موسیقی اصیل و سنتی ایران در شهرهای مختلف ایران و کشورهای دنیا ازجمله آمریکا، شوروی سابق، کانادا، ژاپن، فرانسه، انگلیس، ایتالیا، مصر و... همراه با ارکسترهای موسیقی سنتی وابسته به وزارت فرهنگ و هنر سابق اشاره کرد.

ظریف در سال ۱۹۷۳ نیز به منظور اجرای برنامه‌های آموزشی موسیقی سنتی و ملی ایران در بخش موسیقی تعدادی از دانشگاه‌های آمریکا در سراسر این کشور مسافرت داشته و نیز در فستیوال موسیقی «شانکار لعل» که در سال ۱۹۷۵ در هندوستان برگزار شد شرکت و در بیست و یکمین فستیوال جهانی موسیقی که در همین سال در فرانسه بر پا شده بود شرکت داشته‌است.

ظریف با شرکت فعال در اجرای کنسرت‌های معتدد موسیقی ایرانی در وین پایتخت اتریش موجب شناسایی هرچه بیشتر موسیقی سنتی ایران به این مرکز موسیقی و فرهنگی اروپا گردید، سپس در سال ۱۹۸۵ که در فستیوال اینسبورگ شرکت کرد موجب شناسایی و اشاعه موسیقی سنتی ایران شد.

زنده‌یاد ظریف علاوه بر سمت استادی تار با سازهای سه‌تار و تنبک نیز آشنایی کامل داشت و شاگردان متعددی را در هنرستان و مؤسسات فرهنگی و کلاس‌های خصوصی و عمومی تعلیم داد.

او همچنین درجهت تدوین متد نوازندگی تنبک با مرحوم استاد حسین تهرانی همکاری داشته که حاصل این همکاری در کتابی تحت عنوان آموزش تنبک به چاپ رسیده‌است.

دیگر همکاری او در تصحیح ردیف‌های آوازی محمود کریمی استاد آواز ایران بود که تحت عنوان کتاب «ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران» به بازار عرضه شد.

از دیگر آثار او می‌توان به نت نگاری و ویرایش چهار کتاب درباره استاد لطف‌الله مجد، جلیل شهناز و فرهنگ شریف و ابراهیم سرخوش، مجموعه‌های صوتی تک‌نوازی‌ ازجمله دشتی و اصفهان، هم‌نوازی با استاد فرامرز پایور در آثار متعدد، اجرای گوشه‌هایی از ردیف موسی خان معروفی به کوشش کامبیز روشن‌روان، کتاب دستور مقدماتی تار، کتاب اول و دوم هنرستان و کتاب مجموعه قطعات تألیف خود اشاره کرد.

دیگر همکاری وی در تصحیح ردیف‌های آوازی مرحوم محمود کریمی استاد آواز ایران بوده‌است که تحت عنوان کتاب ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران به بازار عرضه شده‌است.

فرهاد فخرالدینی آهنگساز، رهبر ارکستر و رئیس شورای عالی خانه موسیقی ضمن تسلیت درگذشت هوشنگ ظریف

افزود: ما سال‌ها در هنرستان موسیقی و رادیو همکار بودیم، و در این سال‌های اخیر در شورای عالی خانه موسیقی نیز در کنار هم بودیم.

اجرای تک ‌نوازی ایشان در آلبوم «یاد یار مهربان» با صدای کاوه دیلمی بسیار ماندگار است.

حسن ناهید استاد برجسته در باره هوشنگ ظریف میفرمایند :

از همان ابتدا که در ارکستر مرحوم نصرت‌الله گلپایگانی شروع به کار کردم با استاد هوشنگ ظریف اسطوره تار ایران آشنا و همکار شدم. استاد ظریف نمونه اخلاق و هنر و الگویی برای بنده بودند. تا قبل از بیماری او، در کار ارکستر و داوری جشنواره‌ها با ایشان بودم.

او استادی دلسوز برای شاگردانشان و همه بودند. جایگاه ایشان در موسیقی ایران بسیار بسیار بالا بود و کسانی که با استاد هوشنگ ظریف آشنایی دارند با گفته من موافقند. خاطرات بسیاری درطول ۶۰سال همکاری با ایشان دارم.

با مرگ جلیل شهناز در سال ١٣٩٢، سپس درگذشت فرهنگ شریف در سال ١٣٩۵ و حالا مرگ هوشنگ ظریف – ١٧ اسفند ١٣٩٨ - یکی از جریان‌های اصلی تارنوازی در ایران بدون استاد باقی می‌ماند. هرچند هوشنگ ظریف در مقام مدرس و استاد موسیقی فعالیت گسترده و طولانی داشت و آنقدر شاگرد تربیت کرده که شیوۀ ساز زدنش فراموش نشود، اما به هرحال این سبک و شیوه در حال حاضر چهرۀ بزرگی برای خود ندارد.

همۀ کسانی که هوشنگ ظریف را در مقام استاد یا همکار شناخته‌اند، در وصف شخصیت او متفق‌القولند. منزلت او بخصوص به عنوان معلم و مدرس تار شاید هنوز در تاریخ موسیقی ایرانی به درستی شناخته نباشد. نه تنها شیوۀ ساز زدن او که شخصیت ظریف شاگردانش را مجذوب می‌کرد. حسین علیزاده استاد بزرگ موسیقی ایرانی که از جمله شاگردان ظریف است می‌گوید: «او هیچوقت نوازندۀ خموده‌ای نبود، بلکه سوار به ساز بود و ما در جوانی از این تیپ خوشمان می‌آمد... ایشان نه تنها زیبا می‌نواخت، حتی پشت تار زیبا می‌نشست…»

داریوش طلایی، دیگر شاگرد قدیم ظریف در توصیف شیوۀ نوازندگی استادش بر عبارت «شُسته رُفته» تأکید دارد: ساز زدن تمیز، پیراسته، بدون اضافات و با سکوت‌های به‌جا.

هوشنگ ظریف، استاد برجسته تار روز شنبه ۱۷ اسفند به علت ایست قلبی در سن ۸۱ سالگی درگذشت.