اولين بار در مستندات مربوط به سال 1688 از اين ساز نام برده شده است.
اين ساز به عنوان سازي روستايي براي قرن‌ها بويژه همراه با اسكوموروخ‌ها مطرح بود. اسكوموروخ‌ها نوازنده‌هايي سيار بودند كه با آهنگ‌ها و اشعارشان، تزار و كليساي ارتدوكس روسي و بطور كلي نظام اجتماعي روسيه را تمسخر مي‌كردند.
در دهه 1880، واسيلي واسيليويچ آنددريف (Vasily Vasilievich Andreyev) كه بعدها يك ويالونيست حرفه‌اي در سالن‌هاي سنت‌پترزبرگ شد، با كمك ويولن‌ساز مشهور و. ايوانوف (V. Ivanov) سازي ساخت كه تبديل به بالالايكاي استاندارد شد. اين ساز به تدريج در كنسرت‌ها استفاده شد.
آندريف، بالالايكاي دست‌سازش را ثبت اختراع كرد و ملودي‌هاي فولك روسي سنتي بيشماري براي بالالايكاي اركستر ارائه داد. همچنين او قطعات كنسرتي براي اين ساز تصنيف كرد.
در آثار لئو تولستوی، نيكولای گوگول، فيودور داستايوفسكی و سايرين به اين ساز زياد اشاره شده است.
بالالايكاي مدرن سازی تركيبي است كه شامل عناصري از موسيقي فولک، پاپ و هنر يا موسيقی كلاسيک است و عمدتاً در مدارس موسيقی در هنرستان‌هاي هنرهاي زيبا آموخته مي‌شود. اين ساز علاوه بر اينكه در اركسترها و گروه‌هاي سازهاي سنتي استفاده مي‌شود، در میان ساکنان منطقه‌ی روسیه و قفقاز طرفداران زیادی دارد.
بالالايكا يكی از سازهاي اروپايی-آسيايی است که از چوب ساخته می‌شود. بدنه این ساز معمولاً به شکل مثلث است و دسته بلندی دارد.
سه سیم و گاه شش سیم دارد که در سه جفت مرتب می‌شوند.
معمولاً دو سیم پلاستیکی هستند و توسط انگشتان دست زده مي‌شوند و یک سیم فلزي که با يك زخمه چرمي نواخته مي‌شوند.
در بالالايكاي واقعاً قديمي از سیماي از جنس روده استفاده ميشده است
اما به طور کلی سازبالالایکا ، ساز زهی مضرابی و جز سازهای سنتی کشور روسیه است.
انواع مختلف بالالايكا وجود دارند كه از كوچك به بزرگ از نظر اندازه عبارتند از:
- پيكولو (piccolo)
- پريما (prima)
- سكوندا (secunda)
- آلتو (alto)
- باس (bass)
- كنترباس (contrabass)
رايج‌ترين بالالايكا، بالالايكاي پريما است.
یکی از مشهورترین آهنگهای بی کلام روسیه به نام کالینکا با ساز زیبا بالالایکا نواخته شده است.