بیوگرافی محمد اسماعیلی

محمد اسماعیلی با نام اصلی «محمد علی اسماعیلی متین» ۴ شهریور سال ۱۳۱۳ در تهران متولد شد.

در سال ۱۳۳۰ توسط دایی‌های خویش «مرتضی گرگین زاده» و «مصطفی گرگین زاده »، نوازندگان ترومپت و کلارینت که در جامعه موسیقی تهران از شهرت و معروفیت زیادی برخوردار بوده و با اساتید زیادی معاشرت می‌کردند، محمد نوجوان را با صدای پنجه‌های توانمند «حسین تهرانی» آشنا کردند.

مصطفی گرگین زاده نوازندهٔ ترومپت و آهنگساز اهل ایران

او که از همان دوران کودکی علاقه زیادی به نواختن تنبک داشت، شیفته هنر و شخصیت استاد تهرانی شد و نزد وی به شاگردی پرداخت و تحصیلات خود را نزد استاد حسین تهرانی با موفقیت به پایان رساند.

«مصطفی گرگین‌زاده »با قدرشناسی و احترام از حسین تهرانی یاد می‌کند و می‌گوید:

"هر چه داشت بدون بخل به خواهرزاده‌ام یاد داد و از استادی و پدری هیچ کوتاهی نکرد.»

محمد اسماعیلی، حسین تهرانی

او در اوج جوانی ازدواج کرده و پسرش «مجید اسماعیلی» نوازنده بنامِ ساز «ویولنسل» و ساکن تهران است.

در سال ۱۳۳۷ در گروه‌های موسیقی وزارت فرهنگ و هنر مشغول به کار شد و در ارکسترهای موسیقی ملی و گروه تنبک به رهبری «حسین تهرانی» شروع به همکاری کرد.

پس از گذشت پنج سال از شروع به کار در وزارت فرهنگ و هنر جهت معرفی و اجرای برنامه‌های موسیقی ملی و شناساندن هرچه بیشتر آن به کشورهای آفریقایی، آسیایی، اروپایی و آمریکایی سفر کرد.

او خیلی زود مراحل پیشرفت و تسلط به فنون تنبک نوازی را نزد تهرانی گذراند و به عنوان جانشین او شناخته شد.

محمد اسماعیلی

در نخستین گروه تنبک که به همت حسین تهرانی و به تشویق «روح‌الله خالقی» به راه افتاده بود, در کنار «هوشنگ ظریف»، «محمود رحمانی پور» و «نصرت‌الله گلپایگانی»، نخستین فعالیت اجرایی خود را آغاز کرد. او تنها کسی بود که ساز تخصصی‌اش تنبک بود؛ مابقی افراد در سازهای دیگر تخصص داشتند.

در سال ۱۳۴۳ به سمت هنرآموز تنبک در هنرستان موسیقی ملی به جانشینی استاد خود (حسین تهرانی) انتخاب و به تدریس تنبک همت گماشت و در سال ۱۳۴۵ به سرپرستی گروه تنبک نوازان وزارت فرهنگ و هنر منسوب شد.

شیوۀ نوازندگی محمد اسماعیلی شیوۀ حسین تهرانی است و از تمام امکانات تنبک مانند چوب، گرفت‌های تنبک استفاده کامل می‌کرد.

محمد اسماعیلی شجریان و فرامرز پایور

محمد اسماعیلی سابقهٔ طولانی در تکنوازی و همراهی با ارکستر دارد. دونوازی‌های (سؤال و جواب) وی با سنتور فرامرز پایور از آن جمله است.

دهه ۱۳۶۰ به سرپرستی« فرامرز پایور» (سنتور) و همراهی «جلیل شهناز» (تار)، «علی اصغر بهاری» (کمانچه) و «محمد موسوی» (نی)، گروه اساتید را شکل داد و اجراهایی با «شهرام ناظری» داشتند که بعدها این گروه اجراهایی را نیز با «علی رستمیان» به صحنه بردند.

در کنار آن او در دهه هفتاد به عنوان همنواز گروه صبا به سرپرستی و‌آهنگسازی زنده‌یاد «حسین فرهاد‌پور»(آهنگساز و نوازنده قیچک) اجراهای متعددی را با خوانندگی«سید عبدالحسین مختاباد» در ایران و خارج از ایران انجام داد.

حسین دهلوی

حسین تهرانی، فرامرز پایور، حسین دهلوی

محمد اسماعیلی در کنار گروه‌ سازهای مضرابی «استاد حسین دهلوی» نیز حضوری موفق داشت و گروهی‌ از تنبک‌نوازان را برای اجراهای گروهی تنبک گرد هم آورد و آثار معتددی را در تالار وحدت اجرا کردند.

در همین برهه از زندگی‌اش بود که همراه با «حسین دهلوی»، «هوشنگ ظریف»، «فرهاد فخرالدینی» و «مصطفی پور تراب» نوشتن کتاب "آموزش تنبک" را آغاز کرد. این کتاب اولین گام مهم در آموزش سازهای کوبه‌ای ایرانی بود؛ کتابی که با توجه به ویرایش های متعدد از سوی محمد اسماعیلی و شاگردانش هنوز هم بی‌رقیب است.

هنگام تدوین این کتاب، حسین تهرانی در قید حیات بود.

هوشنگ ظریف نوشتن نت‌ها و حسین دهلوی و پورتراب نظارت فنی را بر عهده داشتند.

علیزاده و محمد اسماعیلی

محمد اسماعیلی شیوه‌های مختلف تنبک نوازی را به خوبی می‌شناخت. خلاصه‌ای از دانسته‌های محمد اسماعیلی درباره وزن‌های زورخانه در کتاب "تاریخ و فرهنگ زورخانه" نوشته «غلامرضا انصاف پور» منعکس است. از نشر این کتاب سال‌ها می‌گذرد و از کتابهای بسیار کمیاب و نادر است .

قابلیت نوازندگی محمد اسماعیلی در همراهی ارکستر و تکنوازی‌ها، مثال‌زدنی است.

دونوازی‌های (سوال وجواب) وی با سنتور استاد فرامرز پایور از آثار جاودان موسیقی است.

این هنرمند برجسته ایرانی دارای مدرک درجه یک هنری، معادل دکترا است.

وی حدود ۱۵ قطعۀ فانتزی روی ریتم‌های ایرانی تنظیم کرده که معروفترین آن‌ها قطعه‌ای به نام «رونما» است.

محمد اسماعیلی ۲۲ مرداد ۱۴۰۲، پس از یک‌دورهٔ یک‌ماهه بیماری، درگذشت.