«استان اصفهان» با مرکزیت «اصفهان» و مساحتی حدود ۱۰۵۹۳۷ کیلومتر مربع در مرکز ایران واقع شده است و آب و هوای آن را به دو ناحیه متمایز مکانی تقسیم میشود: نواحی معتدل غربی و خشک شرقی
این استان ششمین استان پهناور و سومین استان پرجمعیت ایران است.
اصفهان از گذشته بسیار دور یکی از مهمترین مناطق ایران بوده است و به همین لحاظ نیز همواره مورد تاخت و تاز پادشاهان قرار گرفته است؛ که وحشیانه ترین این حملات نیز مانند بسیاری دیگر از نقاط کشور یکی حمله مغول و قتل عام مردم آن در سال۶۳۴ ه.ق.
و دو بار حمله تیمور لنگ بود؛ که این سفاک، در یکی از وحشیانه ترین جنایات بشری ۷۰ هزار نفر از مردم اصفهان را در اواخر قرن هشتم هجری قتل عام کرد و به خاک و خون کشید.
مردم این استان ترکیبی از اقوام مختلفی است که در طول تاریخ به این استان کوچ کرده و ساکن شدند، که به ترتیب جمعیت عبارتند از:
پارس‌ها و لر‌های بختیاری، لرها، ترک ها، ارمنی ها، گرجی ها، یهودی ها، کولی‌ها وعرب ها. همچنین مسیحیان، کلیمیان و زرتشتیان نیز اقلیت‌های غالب توده مردمی استان اصفهان را تشکیل می‌دهند.
یکی از دختران ارامنه در اصفهان
مهاجرت ارامنه به اصفهان
داستان سکونت ارامنه در در اصفهان به حدود چهار قرن پیش برمی‌گردد.
«شاه عباس اول» در مقابله با دولت عثمانی زمانیکه به ارمنستان رسید که دیگر توان نظامی مقابله با عثمانی ها را نداشته و دستور عقب نشینی داد و به مردم ارمنستان دستور تخلیه شهرها داده شد و مردم نیز از ترس جان و مال شهرها را ترک و بسوی ایران روانه شدند.
«ابوتراب بیگ» از طرف شاه مامور شد تا آنها را به پایتخت (شهر اصفهان) بیاورد.
مهاجرت اجباری برای ارامنه سخت و ناخوشایند بود؛ اما «شاه عباس» زمین‌هایی را در حاشیه «زاینده‌رود» به آنها داد تا برای خود خانه بسازند وامکانات رفاهی در اختیار مردم قرار داده شود .
محله جلفا در اصفهان
محله و شهرک بسیار زیبایی به همت ارامنه و کمک شاه عباس در جنوب زاینده‌رود ساخته شد و ارمنی‌ها نام آن را به یاد دیار اصلی خود، «جلفا» گذاشتند.
محله جلفا اصفهان در شب
ارامنه مردمی پرتلاش و سخت‌کوش بودند و علاوه بر این که تلاش کردند بعد از کوچ اجباری شرایط خودشان را بهبود ببخشند، باعث پیشرفت اصفهان در زمینه فرهنگی و هنری هم شدند.
پای اولین چاپخانه‌ها و کتاب چاپی در ایران، اولین عکاس‌خانه و مدارس مدرن و بسیاری از اولین‌های دیگر، توسط ارمنی‌نشینان جلفا، به جلفا و اصفهان باز شد.
در مجموع ۲۴ کلیسا در جلفا ساختند که اکنون حدود ۱۰ کلیسا سالم و پابرجا هستند که کلیساهای جلفا از لحاظ معماری ترکیبی از سبک‌های ارمنی و ایرانی هستند و تزئینات بسیار زیبا و خاصی هم دارند واز آن جمله میتوان اشاره داشت :
- کلیسای وانک
- کلیسای گئورگ
- کلیسای بیت لحم
- کلیسای مریم و هاکوپ
- کلیسای استپانوس
- کلیسای هوانس
- کلیسای نرسس
- کلیسای کاتارینه
کلیسای وانک اصفهان
کلیسای وانک
کلیسایی است تاریخی در محله جلفا (اصفهان) که در زمان «شاه عباس دوم» ساخته شده‌است. واژه «وانک» در زبان ارمنی به معنی صومعه است.
این کلیسا در زمینی ۹۰۰۰ متری قرار گرفته که حدود ۴ هزار متر آن شامل بنای کلیسا بوده و مابقی را باغات اطراف آن تشکیل می دهد. نمای تمام آجری این کلیسا در کوچه سنگ فرش شده تصویر فوق العاده زیبایی را به وجود آورده است.
نکته جالبی که در معماری این کلیسا بیشتر از هر چیزی جلب توجه می کند گنبدهای این کلیساست. معمولا کلیسا ها دارای گنبدهای مخروطی شکل هستند اما وانک برخلاف دیگر کلیساها گنبدی شبیه به گنبد مساجد دارد که تاثیر گرفته شده از مساجد «دوره صفویه» می باشد.
نقاشی هایی که بر دیوار و سقف این کلیسا وجود دارد یکی از جذاب ترین قسمت های این کلیسا به حساب می آید.
تمامی دیوارها با گچ پوشیده شده و نقاشی های باشکوه تمامی سطح دیوار و سقف کلیسا را پوشش داده است.
کاخ هشت بهشت اصفهان
«اصفهان» از گذشته های دور به لقب « نصف جهان» در ایران و جهان شهره بوده است .
وجود بیش از شش هزار اثر تاریخی با قدمت صدها و هزاران سال درکنار مناطق زیبای طبیعی می‌تواند دلیل مناسبی برای اعطای این لقب باشد.
- از دیدنیهای تاریخی این استان میتوان به:
- مسجد جامع اصفهان
- میدان نقش جهان
- مسجد امام - مسجد شیخ لطفالله
- عمارت عالی قاپو- عمارت توحید خانه
- تالار تیموری
- کاخ چهلستون
- مدرسه چهارباغ
- پل ا... ورد یخان(سی وسه پل) - پل خواجو- پل شهرستان
- منارجنبان
- کلیسای وانگ
- آبشار سمیرم
- بازار، کاروانسراها، برجهای کبوتر، گرمابه ها ،
- باغ ها، موزه ها
- آرامگاه تخت فولاد
- کوه صفه
اشاره داشت.
منار جنبان اصفهان
منار جنبان شاهکار معماری «شیخ بهایی»
براساس مدارک موجود، منارجنبان اصفهان در دوران فرمانروایی فردی بنام «محمد خدابنده اولجایتو»، در شهر اصفهان ساخته شده است .
به هنگام ورود مقبره عارف دوره ایلخانی را در روبرو می‌بینید که از سطح زمین بالاتر و در ایوان قرار گرفته است .
ایوان با آجر ساخته و با کاشی‌های رنگی تزئین شده است.
پله‌های مارپیچی شمارا به بالای منار میرساند.
هر یک از مناره ها ۱۷ متر ارتفاع و ۹ متر پهنا دارند و با کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی تزئین شده‌اند.
با تکان خوردن هر کدام از این مناره‌ها، مناره‌ی دیگر هم به لرزش در می‌آید و فقط مناره‌ها نیستند که تکان می‌خورند، بلکه تمام بنا به لرزه در می‌آید و این امر به سبب پدیده‌ای به نام تشدید است.
بدین صورت که با تکان خوردن یک مناره، نیروی وارد شده به آن در واقع به کل سازه منتقل شده و در نتیجه تمام سازه را به لرزه درمی‌آورد.
شیخ بهایی
شیخ بهایی (بهاءالدین محمد حسین عاملی)
شیخ بهایی در ۸اسفند ۹۳۵ لبنان متولد شد و در ۸شهریور ۱۰۰۰ اصفهان در گذشت.
حکیم، علامهٔ فقیه، عارف، اخترشناس، ریاضی‌دان، شاعر، ادیب، تاریخ‌نگار و دانشمند شیعهٔ ایرانی عرب‌تبار از بعلبک ( لبنان کنونی).
او در کودکی همراه با پدرش به ایران مهاجرت کرد و این مهاجرت به جهت شهادت شهید ثانی که محل زندگی آنان را ناامن کرده بود و از سوی دیگر، شاه طهماسب اول که فرزند شاه اسماعیل بود، خانواده عاملی را به ایران دعوت کرد .
شیخ بهائی عالم و دانشمند بزرگ دوره صفویه بر اکثر علوم زمان خود تسلط داشت و حکیمی نامور به شمار می‌آمد. وی علاوه بر تسلط بر علوم فلسفی و دینی، ادبیات و اخلاق، بر علوم مهندسی نیز احاطه داشت. شاهکارهای عظیم مهندسی وی در شهر اصفهان برجای مانده که نشان‌دهنده نبوغ او است.
«حمام شیخ بهایی اصفهان» و «منار جنبان» از آن جمله است.
صنایع دستی اصفهان
استان اصفهان یکی از بزرگ‌ترین مراکز تولید انواع مختلف صنایع دستی ایران به شمار می‌رود و از دیرباز گهواره هنرهای زیبا و صنایع دستی بوده است.
از مطرح‌ترین صنایع دستی اصفهان که به عنوان سوغاتی این شهر نیز خریداری می‌شوند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خاتم‌کاری
- قلمزنی
- میناکاری
- مس‌گری
- فیروزه‌کاری
- پارچه‌های قلمکاری‌شده
- قالی اصفهان
- تابلوهای خوشنویسی
فیروزکوبی هنر دستی اصفهان
فیروزه کوبی
فیروزه کوبی در ظروف مسی نوعی هنر تقریبا صدساله از هنرمندان اصفهان است که با استفاده از سنگ‌های فیروزه‌ای غیر قابل استفاده انجام میشود. این سنگ‌ها طی فرایندهایی مخصوص جلا داده شده و با تکنیک‌هایی منحصربه‌فرد بر روی ظروف مسی و با کمک چسب مخصوص فیروزه کوبی چسبانده میشود.
گز اصفهان
«سوغات خوشمزه اصفهان»
از سوغات اصفهان میتوان به:
- گز
- پولکی
- سوهان عسلی
- شیرینی کرکی
- جوز قندی
اشاره کرد.
گز
«گز» یکی از شناخته شده ترین سوغاتی های شهر اصفهان است که از دیرباز تولید می شده و پادشاهان ایرانی از آن به عنوان پیش کشی برای پادشاهان سایر نقاط جهان استفاده می کردند.
این خوراکی خوش طعم از ماده ای به نام «گز انگبین» تهیه می شود که از ریشه درخت گز به دست می آید که در دامنه کوه ها رشد می کند.
گز اصفهان انواع مختلفی دارد و در تهیه آن از انواع مغزهای بادام، پسته و فندق استفاده می شود.
برای بسته بندی، گزها را به شکل های مختلف از جمله گز آردی، سکه ای، انگشت پیچ و یا با طعم های جذاب شکلاتی تهیه می کنند که با توجه به سلیقه های متفاوت قابل تهیه است.
غذاهای محلی اصفهان
غذاهای محلی اصفهان
در سفر به اصفهان حتما از غذاهای محلی متنوع که شامل آش ها، دسرها و غذاهای سنتی و محلی معروف و خوشمزه بسیار زیادی است، غاقل نشوید:
- تاس کباب و آش حلیم شیر
- گوشفیل با دوغ
- شله بریان،خورش ماست خورش
- آش شوربای سبزی..
- قیمه ریزه
- حلیم بادمجان
- و یکی از معروفترین غذاهای محلی بریانی اصفهان اشاره داشت.
هاتف اصفهانی
از شعرای نامی اصفهان میتوان به «هاتف اصفهانی» اشاره داشت.
سید احمد حسینی، متخلص به هاتف اصفهانی در قرن دوازدهم در اصفهان دیده به جهان گشود و از شعرای نامی ایران در عهد افشاریه و زندیه است.
خاندان او اهل «اردوباد آذربایجان» بوده که در زمان پادشاهان صفوی از آن دیار به اصفهان هجرت کرده و در این شهر متوطن گردیده‌اند.
هاتف با تحصیل در زمینه های علمی، تسلط زیادی بر علوم مختلف پیدا کرد و ابتدا به طبابت پرداخت و از انجاییکه این شغل نمی توانست آن آرامش دلخواه را در اختیار او قرار دهد، طبابت را از مسیر اصلی زندگی اش کنار گذاشت و به سرودن شعر و عرفان روی آورد.
آشنایی او با ادیان الهی، زرتشت و مسیحیت، معارف الهی و عرفانی ، باعث شد تا بتواند به درجه ی خاصی از عقاید عرفانی دست پیدا کند که رد پای این عرفان را می توانید در اشعار و آثار او به خوبی بیابید.
مردم اصفهان
مردم اصفهان به راحتی اعتماد نمی‌کنند و بسیار محتاطند و هر کسی به راحتی در دایره اعتمادشان قرار نمی‌گیرد اما فریبکار نیستند و منفعت خود را در زیان دیگری جستجو نمی‌کنند. همچنین ریسک پذیری کمی دارند اما پر تلاش و بلند پروازند.و البته دور اندیش و خلاقند.
فرهنگ مردم اصفهان را میتوان در اقتصاد موفق، پاکیزگی شهر، آثار زیبای هنری و تاریخی، صنعت موفق و پایبندی به آداب و رسوم به روشنی دید .
و در پایان هموطنان پر تلاش اصفهان با استناد به تاریخ از نادر کسانی بودند که با صبر و اتحاد و دوراندیشی خود توانستند کسی چون تیمور لنگ را به زانو در آورند.