ایرج بسطامی در سال ۱۳۳۶ در شهرستان بم در خانواده‌ای هنرمند متولد شد. هر یک از اعضای خانواده او، از جد پدری گرفته تا پدربزرگ و پدر در زمینه آواز خواندن و نواختن سازهای مختلف تجربه داشتند.
پدرش نخستین معلم آواز او در خانه شد. ایرج در این سال‌ها ردیف‌های آوازی در مکتب تهران به سبک استاد عبدالله خان دوامی را نزد عمویش یدالله بسطامی فرا گرفت.
عبدالله خان دوامی
ایرج با کمک حسین سالاری (از نوازندگان نام‌دار کرمانی) به کلاس آواز محمدرضا شجریان راه پیدا کرد و به فراگیری آواز و ردیف‌های آوازی پرداخت.آن زمان او علیرغم مشکلات راه و مسافت زیاد، هفته ای یک بار به عشق فراگیری آواز از بم به تهران می آمد.سپس اتاقی در محله پامنار تهران اجاره کرد.
ایرج بسطامی و پرویز مشکاتیان
بسطامی مدت‌ها بعد در منزل محمدرضا شجریان با «پرویز مشکاتیان» (آهنگساز و نوازندهٔ سنتور) آشنا شد که این آشنایی به همکاری بسطامی و «گروه عارف» انجامید. و کم‌کم نخستین آلبوم‌های خود را با مشکاتیان منتشر کرد. آلبوم‌های “افشاری مرکب “، “مژده بهار”، “افق مهر” و “وطن من” در همین دوره به بازار عرضه شدند.
ایرج بسطامی و پرویز مشکاتیان
خواننده ی بزرگ دیار كرمان با هدف برگزاری كنسرت های گوناگون به همراه گروه عارف و پرویز مشكاتیان به اروپا سفر كرد كه این امر مسیر موفقیت های بعدی او را هموارتر ساخت.
«بوی نوروز» ایرج بسطامی از یادگارهای به یادماندنی موسیقی ایران است که حاصل همکاری ایرج بسطامی با گروه دستان بود و مژده بهار، افق مهر و وطن من از آلبوم های نخستین این هنرمند ایرانی محسوب می شوند.
کیوان ساکت
سپس بسطامی با همکاری کیوان ساکت “آلبوم فسانه” و با کورش متین، “سکوت” و با حسین پیرنیا “تحریر خیال” را خلق کرد. از قلم نیفتد که آلبوم “موسم گل” حاصل همکاری او با محمدرضا درویشی بود و در آن برخی از تصانیف قمرالملوک وزیری را بازخوانی کرد.
کیوان ساکت در چه زمینه فعالیت میکرد ؟
کیوان ساکت ( متولد ۱۴ تیر ماه ۱۳۴۰ در مشهد) آهنگساز ، نوازندهٔ تار و سه‌تار، نویسنده و مدرس دانشگاه اهل ایران است.
«گل پونه ها» نام یکی از آخرین آثار ایرج بسطامی است که با همکاری گروه همایون و آهنگ‌سازی حسین پرنیا در دستگاه همایون و شعر «هما میرافشار» اجرا شده‌است که پس از مرگ وی در بم آوازه ملی یافت.
هما میرافشار
ایرج بسطامی در ۴۰ سالگی به اوج فعالیت خود رسید و در ۱۴ سال فعالیت، ۱۱ آلبوم موسیقی به یادگار گذاشت. اجراهای ایرج بیشتر با همراهی سنتور بود و در «گام‌های بلند» مهارت ویژه ای داشت و هنوز هم ترانه های دشتی وی در سراسر ایران از شهرت بسیاری برخوردار است.
بسطامی، ازدواج نکرد و با این‌که در فقر به سر می‌برد، سرپرستی خانوادهٔ برادرش (نصرت‌الله بسطامی) را بر عهده گرفت.
او به دور از جنجال و هیاهو در شهرستان بم و استان کرمان، به تدریس آواز به جوانان محروم و مستعد بم و سرپرستی خانواده برادرش پرداخت.
وی که در اواخر عمر به زادگاهش بم بازگشته بود و در خانهٔ کاه‌گلی پدرش زندگی میکرد، در پنجم دی ۱۳۸۲ در پی زمین‌لرزه بم زیر آوار ماند. به این ترتیب، او و خانواده برادرش (به جز خاطره، دختر برادر ایرج) درگذشتند.
پس از مرگ بسطامی برخی از کارهای گذشته و کنسرت‌های وی با اهالی موسیقی و نیز آلبوم “بی کاروان کولی” «به همراه کیوان ساکت» انتشار عمومی یافت که الله مزار با هم نوازی سه تار بهداد بابایی از جمله این آثار بود.