هریک از اقوام ایرانی، به مناسبت نوع محصول کشاورزی که در طول سال کشت و برداشت میکردند،جشنی برپا میداشتند.«جشن انار»، یکی از همین جشنهای دیرینه است که با وجود تحول اساسی در شیوهی برداشت آن، هنوز هم کموبیش در برخی نقاط ایران برگزار می‌شود.
فلسفهی پیدایی جشنهای برداشت محصول که علاوه بر شکر و سپاس به درگاه خدا ،اصولا به حرمت و تقدسی برمیگردد که ایرانیان برای طبیعت و آنچه که از آن به دست میآید، قائل بودهاند.
انار از دورانهای بسیار قدیم شناخته شده و نخستین محل رویش آن، ایران بوده است و مردم ایران حداقل از دوره هخامنشیان محصول انار را به عمل می‌آوردند.
انواع میوه آن خواص ویژه‌ای داشته و در طب قدیم برای درمان بیماریها به‌کار می‌رفته است؛ همچنین برای جوشانده شکوفه، پوست و ریشه آن و نیز شاخه‌های آن خواصی ذکر کرده‌اند.
انار در فرهنگ ایرانی به شکل عام و در اورامان و کردستان به صورت خاص، مهمترین میوه زمینی محسوب شده و البته به تدریج شکل مقدس یافته است.
طبق نقل عهد قدیم، یهود از عصاره آن شراب می‌ساختند.
لباس و ردای رئیس کاهنان با انار مزین می‌گشت که به این منظور، درختهای انار فراوانی در اماکن مختلف کاشته میشد.
در دین زردشت انار مقدس بوده و از آن در مناسک دینی خود بهره می‌بردند ودر کتاب قرآن نیز از انار تحت عنوان میوه بهشتی نام برده شده است.
ترش، شیرین، آبدار، سنگین، کوچک، پوست صاف، شفاف، نازک و بدون ترک همه خصوصیاتی‌اند که درباره کیفیت انار گفته می‌شود.ما در ایران انواع مختلف انار را می‌کاریم و برداشت می‌کنیم.
- انار ساوه شیرین است، پوستی نازک و ماندگاری زیادی دارد.
- انار نيزار قم دانه‌درشت و دیررس است و طعمی ملس دارد.
- انار فردوس خراسان نسبت به سایر انواع انار قند مفید بیشتری دارد و برای درمان مسموميت كبد مفید است.
- انار شیرین یزد با دانه‌های سفید و صورتی‌اش از انار فردوس هم شیرین‌تر است.
بسیاری از افراد طعم انار سیاه را نچشیده و حتی نام آن را نشنیده‌اند، شاید به این دلیل که این انار عمر کوتاهی دارد و به محض رسیدن بر روی شاخه درخت ترک می‌خورد. ناگفته نماند که از انار سیاه برای درمان بیماری‌های زردی، اسهال و سرفه سیاه استفاده می‌شود.
انار خفر شيراز دانه سفید و شیرین است و در ایران به خاطر سرخ نبودنش ارزان قیمت است اما در کشورهای اروپایی طرفداران زیادی دارد و با قیمت بیشتری به فروش می‌رسد.
انار فيروزكوه دانه‌درشت و آبدار است، طعمی ملس و پوستی ضخیم دارد و بهترین انتخاب برای آب‌لمبو کردن است.
برای توصیف کردن «انار آقا محمدعلي گلوبسته» از واژه آفتاب‌سوخته استفاده می‌کنند، این انار زودرس است و دانه‌های درشت و شيريني دارد. «انار قجاق گلوبسته و گلوبلند» دیررس است و در آخر پاییز برداشت می‌شود اما دانه‌درشت، ملس و خوش‌طعم است.
این جشن در اواخر تابستان یا اوایل پاییز برگزار می شود، که با نواختن ساز و دهل و دایره همراه است و برای آغاز چیدن انار به انارستان‌ها می‌روند. مردم چیدن انار پیش از این جشن را ناشایست می‌دانند.
در این روز لباس‌های محلی می‌پوشند، به یکدیگر تبریک می‌گویند و برای برداشت محصول باغ‌ها با هم همراه می‌شوند.
در چند سال اخیر در بعضی از شهرها مانند تهران جشنواره انار، با هدف فروش انار و محصولاتش و معرفی فرهنگ و رسوم زندگی روستایی، برگزار شده است.
جشنواره انار تهران در گذر گردشگری پارک آب و آتش در حال برگزاریست و تا ۳۰ آبان ادامه دارد.