اگر «حسن کسایی» نفر نخست نی‌نوازی ایران باشد، حسین ناهید بی‌شک دومین نفر است که از شاگردان خود استاد می‌باشد.
او سال ۱۳۲۲ در شهر کرمان متولد شد و به مقتضای شغل پدر که ارتشی بود، خانواده‌اش در ماه‌های ابتدایی تولدش به شیراز مهاجرت کرده و انجا ساکن شدند. اینگونه بود که بخشی از کودکی حسن ناهید در این شهر سپری شد.
زمانی که فقط ۱۰ سال داشت، تحت تاثیر نوای نی کسایی قرار گرفت.او که شیفته استاد بود در راه مدرسه جلوی مغازه‌هایی که رادیو داشتند می‌ایستاد و صدای ساز وی را می‌شنید.
روزی به این فکر افتاد که یک نی تهیه کند، ولی در شیراز فقط نی چوپانی بود؛
بالاخره سال ۱۳۳۲ در سفر اصفهان نی خریداری کرد و پس از تلاش بسیار توانست صدایی از آن درآورد.
او میگوید:
«هر روز جلوی مغازه می‌ایستادم و زمانی که صدای ساز استاد پخش می‌شد آن نواها را در حافظه‌ام نگه می‌داشتم.»
حسن ناهید درسال ۱۳۶۷
پدرش که نظامی و بشدت مذهبی بود، با نوازنده شدن او مخالفت می‌کرد. اما او مدتها به‌طور مخفیانه به تمرین پرداخت. حتی گاهی زیر پتو مینواخت تا کسی صدایش را نشنود. آن زمان ننگ می‌دانستند که کسی نوازنده شود.
یک روز که مشغول نواختن بود، پدر زودتر از معمول به منزل آمد و نی را گرفته و شکست.
شادروان حسن ناهید میگوید:
«در ۱۰ سالگی که در شیراز زندگی می‌کردم، نامه‌ای به استاد کسایی نوشتم و ایشان هم لطف کرد و پاسخ نامه‌ام را داد. وقتی هم به محضر استاد کسایی رفتم دو ساز نی به من هدیه داد. بعد از آن تا آخرین روزها و تا آخرین دقایق عمرش در خدمتش بودم.
بعد از درگذشت زنده‌یاد کسایی، آقازاده‌هایشان خلیل و جواد، بزرگداشتی برای من در اصفهان گرفتند و یکی از سازهای نی پدرشان را به من هدیه دادند.»
حسین یاوری
زمانی که حسن ناهید نواختن نی را آغاز کرد تنها استادی که در ایران نی مینواخت، زنده‌یاد استاد « حسن کسایی» بود و مرحوم «حسین یاوری» که البته سنش در آن زمان بسیار بالا بود و دیگر نمی‌توانست نی بنوازد.
صفحه‌هایی هم که از «نایب اسدالله» موجود بود، اصلاً با اجرای استاد کسایی قابل قیاس نبود. حسن کسایی این ساز را به حد اعلا رساند.
در سال ۱۳۳۹ هنگامی که هفده سال سن داشت نزد زنده‌یاد «حسین دهلوی» رفت و از او تئوری موسیقی را آموخت او نیز حسن ناهید را برای حضور در ارکستر سازهای ملی به اداره هنرهای زیبای وقت معرفی کرد.
حسین دهلوی
حسن نوجوان برای ورود به این ارکستر، که رهبری آن به عهده «نصرت الله گلپایگانی» بود، انتخاب و به عنوان سولیست فعالیت خود را آغاز کرد.
از ۱۸ سالگی تحت آموزش «حسین تهرانی»، نوازنده تنبک و موسیقیدان ایرانی قرار گرفت. او خود نیز از شاگردان حسن کسائی، نوازنده سرشناس نی، بود.
در سال ۱۳۴۱ توسط «حسین قوامی» به برنامه گلها با رهبری «روح الله خالقی» دعوت شده و همکاری خود را در این برنامه آغاز نمود.
حسن ناهید
استاد حسن ناهید حدود ۶۰ سال فعالیت هنری در کارنامه خود دارد. ارکسترهای مهمی در موسیقی ایرانی بوده‌اند که حسن ناهید در آنها نوازندگی کرده است و بسیاری از مهمترین آثار موسیقی ایران، با نوای دلنشین ساز او همراهی شده است.
استاد ناهید همکاری با ۱۳ ارکستر را در کارنامه هنری خویش دارد.
ارکستر «آقای پایور»، ارکستر «حنانه»، ارکستر « لطف‌الله مجد»، ارکستر «شریف»، «ارکستر همایون خرم»، ارکستر «مهدی مفتاح» در ارکسترهای رادیو و در ارکستر «ابراهیم منصوری» که تمام بزرگان موسیقی ایران در آن زمان نوازنده این ارکستر بودند.
عبدالوهاب شهیدی، بهاری، حسن ناهید، داروغه، عباس زندی، نصرت ابراهیمی، فرهنگ شریف
حسن ناهید و عبدالوهاب شهیدی
او مدتها پس از فراگیری آموزش‌های لازم در عرصه نوازندگی نی در ارکستری با همراهی هنرمندانی چون «اسدالله ملک»، «منوچهر جهانبگلو»، «فرهنگ شریف» و «محمودی خوانساری» و تعدادی دیگر به اجرای برنامه پرداخت.
وی در همان دوران فعالیت‌هایی در «ارکستر درویش» رادیو داشت و سپس برای شرکت در «ارکستر رودکی» متشکل از «ابراهیم منصوری»، «حبیب الله بدیعی»، «علی تجویدی»، «احمد عبادی»، «رضا ورزنده»، «علی اصغر بهاری» و «فرهاد فخرالدینی» دعوت و به فعالیت در این مجموعه مشغول شد.
او برای شناساندن موسیقی سنتی و اصیل ایران، مسافرت‌هایی همراه با خوانندگانی چون «حسین قوامی»، «محمدرضا شجریان»، «محمود محمودی خوانساری» و «عبدالوهاب شهیدی» به کشورهای ترکیه، بلغارستان، یوگسلاوی، ایتالیا، فرانسه، بلژیک، هلند، آلمان، اتریش انجام داده و در برنامه‌هایی تحت عنوان کنسرت سازهای ملی ایران شرکت کرده بود.
محمد اسماعیلی و حسن ناهید
از نظر او سالهای طلایی موسیقی ایران، دهه‌های ۳۰, ۴۰ و ۵۰ بود.
و از اینکه طی سالهای فعالیت هنری اش تمام استادان آن زمان را یا از نزدیک دیده یا با آنها کار کرده، همچون «علی‌نقی وزیری» ، «ابراهیم منصوری»، «هرمزی», «سلیمان خان امیرقاسمی» و «نورعلی خان برومند» بر خود می‌بالد.
وی با ایجاد هرگونه تغییر در ساختار کنونی نی مخالف بود زیرا همانطور که خود گفته «زیبایی نوای نی در این است که با همان شیوه اصلی شنیده شود».
همایون خرم و حسن ناهید
از راست به چپ: علی رستمیان، حسن ناهید، علیرضا افتخاری، کیوان ساکت و اسرافیل شیرچی
یکی از رموز موفقیت حسن ناهید این است که سبک و شیوه نوازندگی‌اش را تقلید نکرده و خودش نیز طی گفتگوهایی که داشته به این موضع اذعان داشته است.
«هر نوازنده‌ای باید سبک شخصی و صدای ساز مخصوص به خود را داشته باشد. برای همین من هیچوقت از زنده یاد کسایی تقلید نکردم و دنبال کار خودم رفته‌ام و تکنوازی‌های زیادی داشته ام.»
بی‌شک نی یکی از سخت‌ترین سازهای ایرانی است که همراه کردنش با دیگر سازها کار راحتی نیست. حسن ناهید کسی بود که با تسلط بالا بر نت خوانی و با قابلیت‌ها و دانش و تجاربی که داشت توانست علاوه بر تکنوازی در ارکسترها نیز نوازندگان دیگر را همراهی کند.
او نقش منحصربه‌فردی در موسیقی کلاسیک ایرانی داشت.پیش از ناهید، حسن کسایی اسطوره نی‌نوازی بود؛ اما صرفا تک‌نوازانه.
ناهید اولین نی‌نواز ارکستر بود؛ هم در ارکستر ایرانی و هم در ارکسترهای بزرگ‌تر و اولین نی‌نواز ایرانی بود که تسلطی قابل توجه و دقیق در نت‌خوانی داشت.
حسن ناهید
در بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر در سال ۱۳۸۴ مورد تقدیر قرار گرفت و
در سال ۱۳۹۲ مدرک درجه یک هنری به حسن ناهید اعطا شد.
انتشار آلبوم «گل و نی» شامل تک نوازی نی و دو نوازی با تمبک در دستگا نوا، شوشتری و ماهور، انتشار آلبوم «آوای نی» شامل تک نوازی در دستگاه‌های بیات ترک، بیات اصفهان، ابوعطا و مخالف سه گاه بخشی از فعالیت‌های زنده یاد حسن ناهید در عرصه موسیقی است.
حسن ناهید و ایرج بسطامی
نکته مهم درباره استاد ناهید این است که در تربیت شاگردان متعددی نقش داشت؛ چراکه نی ساز بسیار مشکلی است و یاد گرفتن آن برای برخی چند ماه و برای برخی چند سال زمان می‌برد. به‌تبع شاگرد تربیت کردن در این کار هم سخت است اما او تا همین اواخر عمر به آموزش دادن ساز نی مشغول بود.
برجسته ترین شاگردان او «علی نجفی ملکی»، «پاشا هنجنی» و «محسن بیگلری» هستند.
ایشان مسلط به یک نگرش انسان‌گرایانه در بین موسیقیدان‌های معاصرایرانی است . یعنی بر اخلاق انسانی به اندازه خود موسیقی تاکید داشت و از شاگردان استادان بزرگی چون حسین تهرانی بود، که بر جنبه‌های اخلاقی و انسانی تاکید می‌کردند و گفتار و کردارش یکی بود و خاطرات خیلی خوبی از لحاظ مردم‌داری، بردباری و خوشرویی در بین افراد باقی گذاشته است و تاثیر انسانی او کمتر از تاثیر هنری‌اش نبوده است.
ناهید در مصاحبه‌ای در اردیبهشت ۱۳۹۷ گفت از سه، چهار سال پیش و به دلیل انجام جراحی ایمپلنت، دیگر قادر به نواختن نی نیست.
سرانجام وی پس از مدتی بیماری در شامگاه پنجشنبه ۲۷ بهمن ۱۴۰۱ در خانه‌اش چشم از جهان فرو بست.
یادش گرامی و آثارش ماندگار
