حسین تهرانی در سال ۱۲۹۰ شمسی در تهران، خیابان ایران متولد شد و تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان امیر اتابک به پایان رساند.

تهرانی در کودکی زحمات و مصائب فراوانی متحمل شده بود و آثار آلام و مصائب دوران طفولیت تا پایان عمر در چهره اش باقی بود. وی در جوانی با آنکه از حیث مادی در مضیقه بود ولی هیچگاه از عشق خود که همین یک مشت پوست چوب باشد مأیوس نشد و ضرب را به زیر عبا می‌گرفت و با پشتکار و جدیت به نزد استاد خود حسین‌خان اسماعیل‌زاده می‌رفت. تهرانی از سال ۱۳۰۷ کار جدی خود را نزد اسماعیل‌زاده آغاز کرد و به علت رایج نبودن خط موسیقی، تمرینات تنبک را به کمک اصطلاحاتی مثل: بله و بله و بله دیگه و یکصد و بیست و چهار و غیره به حافظه می‌سپرد.

تصویر حسین تهرانی و ابوالحسن صبا

حسین تهرانی و ابوالحسن صبا

چندی بعد تهرانی به محضر استادانی چون: رضا روانبخش، مهدی قیاسی و کنگرلو که در تنبک نوازی تبحری داشتند، راه یافت و به سبک هر یک آشنایی کامل پیدا کرد؛ ولی او استاد اصلی خود را ابوالحسن خان صبا می‌دانست زیرا نکات فراوانی از او آموخت که بعدها بسیار از آن بهره گرفت و آن قدر زحمت کشید تا در سایه سعی و کوشش و عمل توانست با هر نوا و نغمه‌ای، ریتم آن را استادانه به روی ضرب بیاورد.

حسین تهرانی، پس از مرگ صبا از سال 1336 به همکاری تنگاتنگ با یکی از شاگردان برجسته او فرامرز پایور پرداخت.

وی خدماتِ بسیار به این ساز و موسیقی کرده است؛‌ اما اهمیتِ «تهرانی» را باید در جای دیگری جست‌وجو کرد، او با جدیت و تلاش‌های خود در نوازندگی تنبک توانست، جایگاه ویژه‌ای برای این ساز و نوازندگانش قائل شود. خودش در یکی از خاطراتش گفته است: «هروز که با واگن اسبی به خانه استاد می‌رفتم و به جرم تنبکی که زیر بغل داشتم، ناسزا می‌شنیدم و کج‌رفتاری می‌دیدم. من پنجاه سال توی سر ضرب کوبیده و پنجاه سال از مردم تو سری خوردم؛ پیش از این ما تنبک‌نوازان مثل صفر پیش از عدد بودیم. حالا آمده‌ایم بعد از عدد نشسته‌ایم.»


حسين تهرانی از نوادر موسيقی ايرانی و زنده کننده تنبک، قلب تپنده موسيقی ايرانيست. تهرانی جزو انگشت شمار موسيقيدانان ايرانيست که مردم عامی هم با نامش سازش را به ياد می آورند. او زمانی که پا به عرصه موسيقی نهاد به هر سويی سری کشيد و از هر کس که اندکی گفتنی داشت، درسی فراگرفت. تهرانی از مکتب ابوالحسن صبا و خالقی تا مرشد های زورخانه درک کرده بود و اندوخته هايش را بصورت دسته بندی شده و منظم روی تنبک آزمايش و ثبت کرد.

او یكی از اساتید مركز حفظ و اشاعه موسیقی ایران بود.

تصویر فرامرز پایور، حسین تهرانی و جلیل شهناز

از راست به چپ: حسین تهرانی، جلیل شهناز و فرامز پایور

در ادامه فعالیت هنری خود به رادیو رفت و در اركستر رادیو به نواختن تنبك مشغول شد.

استاد حسین تهرانی در مدرسه موسیقی وزیری نیز تنبك درس می داد. از شاگردانش می توان محمد اسماعیلی، هوشنگ ظریف، مهرورزان و جمشید شمیرانی را نام برد. او برای اجرای كنسرت با گروه حسین دهلوی به كشورهای دیگر رفت. همچنین كنسرت‌هایی با فرامرز پایور نیز اجرا كرده است.

وی شیوه ی خاصی برای نوازندگی تنبک داشت. تهرانی پوست تنبک را از نظر طنین صدا به سه قسمت ناحیه مرکزی، میانی و کناری تقسیم کرد و این کار سبب شد تا هنرجویان براحتی بتوانند فرق صدای این سه منطقه را تشخیص بدهند. از نظر تهرانی هر انگشت دست صدای خاصی داشت و معتقد بود که نوازنده باید بداند که در هر لحظه از کدام انگشت باید استفاده کند.

در کل اصولی که وی در شیوه تنبک نوازی خلق کرد، این ساز را به حد اعلای خود رساند و نواختن ضرب در موسیقی ایرانی از اعتبار چشمگیری برخوردار شد. بعنوان مثال در نواختن «ریزپلنگ» ناصر افتتاح ، یکی از شاگردانش تبحر خاصی داشت.

حسین تهرانی 7 اسفندماه 1352 در تهران درگذشت.

نام و یادش گرامی.